۱۳۸۸ آذر ۳, سه‌شنبه

آتسز خوارزمشاه، علاء الدین، علاء الدوله، ابوالمظفر

آتسز خوارزمشاه، علاء الدین، علاء الدوله، ابوالمظفر
( ملیت: ایرانی قرن: 6 )

(وف 551 ق)، شاعر. خانواده‏ى اتسز در اصل از غلامان ترك بودند و جدش از طرف سلطان ملكشاه سلجوقى به امارت رسید. اتسز گرچه دست نشانده دولت سلجوقى بود امّا چون در امر حكومت استقلال داشت، شاید بتوان او را بنیانگذار سلسله‏ى خوارزمشاهیان به شمار آورد كه از آن پس مستقل بودند و در آغاز سده‏ى هفتم قمرى توانستند در مدت كوتاهى خود را به صورت بزرگترین قدرت در جهان خاورى اسلام پیش از فتنه‏ى مغول درآوردند. اتسز پادشاهى فاضل و خوش طبع و به وفور علم و دانش سرآمد پادشاه زمان خود بود. جوینى و عوفى فضل و مهارت اتسز را در سرودن شعر فارسى مى‏ستایند و ظاهرا دربار وى محفلى براى ادیبان برجسته بود. شعراى سلجوقى مانند ادیب صابر قصیده‏هایى در مدح او سروده‏اند؛ ولى از جمله كسانى كه با اتسز ارتباط خاصى داشت رشیدالدین و طواط شاعر و منشى معروف بود كه وظیفه‏ى شاعر و مبلغ دربار را انجام مى‏داد. زمخشرى نیز فرهنگ خود «مقدمة الادب» را به همین شاه اهدا كرد.[1] (تر.: آت: آد، نام + سز، ادات سلب، بى‏نام) ابن محمد بن انوشتگین، از سلسله خوارزمشاهیان. وى پس از پدر فرمانروائى یافت (551 -521 ه.ق)، و او تا سال 530 تابع سنجر بود، و از آن پس استقلال یافت، و چند بار میان او و سنجر جنگ درگرفت، و در 553 مغوب سنجر گردید، ولى سه سال بعد زمانى كه سنجر از تركان شكست یافت، آتسز فرصت را غنیمت شمرد، و در حدود مرو و خراسان بتاخت و تاز پرداخت. عاقبت در 538 با سنجر از در آشتى درآمد، و فرمانروایى خوارزم یافت.آتسز پادشاهى ادب‏دوست و دانش‏پرور بود. رشید وطواط، زمخشرى و زین‏الدین گرگانى طبیب به دربار او اختصاص داشتند.
برگرفته از کتاب: اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه: [1] آتشكده‏ى آذر (140 /1)، حبیب السیر (630 -629 /2)، دانشنامه‏ى ایران و اسلام (1169 -1168 /9)، دایرةالمعارف فارسى (49 -48 /1)، سیر النبلاء (323 -322 /20)، لباب الالباب (38 -35 /1)، لغت‏نامه (ذیل/ اتسز)، مجمل فصیحى (ذیل/ سال 551)، الوافى بالوفیات (195 /6).

فعالیتها: • روزنامه نگاری • شعر


هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

توجه:فقط اعضای این وبلاگ می‌توانند نظر خود را ارسال کنند.